Czym jest makrofotografia?

Makrofotografię zapoczątkował brytyjski przyrodnik F. Percy Smith na początku XX wieku. Bardzo szybko ze zdjęć naukowych trafiły do kina, stając się sztuką. Sam przyrodnik stał się pionierem filmów przyrodniczych. Początków makrofotografii można dopatrywać w mikrofotografii – różnica pomiędzy nimi jest bardzo subtelna.

Makrofotografia jest to dziedzina fotografii zajmująca się odwzorowywaniem obiektów w naturalnej skali lub małym powiększeniu (do 20-krontym). Przy większych powiększeniach lub użyciem mikroskopu wkraczamy w świat mikrofotografii. Granice między tymi rodzajami fotografii potrafią być płynne i często zależą od samego zdjęcia. Przykładem może być. zdjęcie pszczoły: pszczoła siedząca na kwiecie z uchwyconym tłem jest przykładem makrofotografii, gdy jednak zdjęcie nie zawiera tła, a na pierwszy plan wyłania się konkretna część owada, mówimy o mikrofotografii.

Zdjęcia: pszczoły, chrząszcza i gąsienicy bardzo dobrze przestawiają fakt rozmycia tła w makrofotografii.

Zdjęcia takie wykonuje się z niewielkiej odległości, zazwyczaj jest to około 30 cm. Przy takim zbliżeniu tło będące zaledwie 20 cm dalej jest już rozmyte. Dlatego znaczna większość prac ma wyraźny główny obiekt oraz rozmyte tło. Żeby lepiej zrozumieć makrofotografię i jej historię, przyjrzyjmy się szerszej historii powstawania zdjęć.

Mikrofotografia ojcem makrofotografii?

Pierwsze zdjęcie

Pierwsze zdjęcie wykonane zostało w 1826 roku przez francuskiego fizyka Josepha Nicéphore’a Niépce’a (1765-1833 r.). Czas naświetlania pierwszego zdjęcia wynosił aż 8 godzin, i to w słoneczny dzień (dziś w „normalnych zdjęciach” są to setne części sekundy). Współczesne eksperymenty odtwarzające ten proces mówią o kilkunastu godzinach w słoneczny dzień lub 2-3 dni pochmurne. To pierwsze zdjęcie zapoczątkowało dynamiczny proces wynajdywania wygodniejszych metod wykonywania zdjęć.

Zdjęcia Nicéphore’a Niépce’a: po lewej – pierwsze zdjęcie z 1826 roku, po prawej – z 1833 roku.

Pierwszy komercyjna książka ze zdjęciami

Wielu fizyków i chemików tworzyło kolejne mieszanki substancji czułych na światło, tak, by zmniejszyć ilość potrzebnego światła do uzyskania zdjęcia. W 1839 roku William Fox Talbot (1800-1877 r.) zaprezentował proces kalotypii. Jest to technika fotograficzna polegająca na tworzeniu przez aparat negatywu, z którego następnie można było wykonać wiele odbitek pozytywu. Daje to możliwość tworzenia wielu egzemplarzy danego zdjęcia nie zaś tylko jednej sztuki.

W roku 1844 Talbot wydał pierwszą komercyjną książkę ze zdjęciami zatytułowaną „The Pencil of Nature” („Ołówek natury”). Zawierała ona odbitki 24 zdjęć wykonanych wymyśloną przez niego techniką. Książka została zdigitalizowana i można ją obejrzeć na stronie Projektu Gutenberg.

Zdjęcia z książki „The Pencil of Nature”.

Pierwsze zdjęcia mikroskopii

Talbot był także botanikiem, oprócz zdjęć osób i pejzaży wykonał mnóstwo zdjęć naukowych. Do tego celu wykorzystywał mikroskop optyczny, na końcu którego montował swój aparat.

Zdjęcia Talbota wykonane pod mikroskopem w latach 40-tych XIX wieku.

Pomimo wielu wniosków patentowych i wprowadzenia wymogu wnoszenia opłat za wykonanie każdego zdjęcia (np. techniką Talbota), było wiele wyjątków. Np. używanie kalotypii w celach naukowych było wolne od opłat, technologia Daguerre’a była całkowicie darmowa, dlatego że niektóre kraje (np. Francja) wykupywały patent dla swych obywateli. Dzięki temu wielu badaczy zaczęło fotografować świat widziany pod mikroskopem, umożliwiając błyskawiczny rozwój mikrofotografii.

Mikrofotografia ma swoje początki niemal z powstaniem pierwszych zdjęć kiedy to jeszcze technika fotografii raczkowała i ciągle powstawały wydajniejsze metody robienia zdjęć (np. technologia Talbota została przez dagerotypię wyparta po ok. 25 latach). Pierwsze techniki produkcji zdjęć wymagały dużego naświetlenia lub długiego czasu naświetlania bez poruszania się obiektów. Konstrukcja mikroskopu w pewnym sensie rozwiązywała podobny problem. Mianowicie celem mikroskopu jest przepuszczenie odpowiednio dużej ilości światła przez mały element obserwowanej próbki, by następnie „rozszerzyć” wiązkę światła, ukazując badany element w większych rozmiarach (oczywiście są różne typy mikroskopów, mamy na myśli te proste optyczne). Możliwość regulacji oświetlenia oraz rozmiaru powierzchni, na jaki pada widziany obraz, stworzyła idealne warunki do naświetlania pierwszych zdjęć.

Zdjęcia owadów, wtedy wykonywane pod mikroskopem, dziś możemy wykonać aparatem w telefonie. Jest to możliwe dzięki technologii, która nie potrzebuje tak dużego naświetlenia. Zdjęcie owego owada można nazwać już makrofotografią.

Frank Percy Smith pionier makrofotografii

W młodości brytyjski przyrodnik Frank Percy Smith (1880–1945 r.) żeby się utrzymać wygłaszał wykłady o historii naturalnej. Podczas tych spotkań prezentował swoje zdjęcia oraz sprzedawał slajdy. Był to głównie makrofotografię przeróżnych zwierząt. Jednym ze zdjęć zafascynował się producent filmowy Charles Urban. W wyniku współpracy obu mężczyzn – producent filmowy dostarczył kamerę – w roku 1908 powstał film „The Balancing Bluebottle” przedstawiający, jak mucha obraca przedmioty. Od tej pory Smith zaczął regularnie produkować kilka filmów w rok. W znacznej większości przedstawiały one losy mały zwierzątek.

Filmy przedstawiające świat małych istot spodobały się publice. Tym samym makrofotografia z narzędzia dla naukowców i przyrodników stała się sztuką i medium przekazu. To dzięki obserwacji świata w powiększeniu świat pokochał filmy przyrodnicze. Podglądanie małych zwierząt na co dzień ignorowanych przez nas najwidoczniej potrafiło zafascynować mocniej niż inne stworzenia.

Makrofotografia w świecie sztuki

Duże powiększenie pozwalało skupić uwagę na nawet najmniejszym szczególe, a zmiana danych parametrów — uzyskiwać skrajnie różne efekty. Dlatego też makrofotografia szybko stała się jedną z form współczesnej sztuki, której nie brak surrealizmu. +. Okazało się bowiem, że nawet drobna roślina lub owad mogą skrywać w sobie piękną tajemnicę, którą da się wydobyć aparatem fotograficznym. Uchwycenie jej i przekucie w małe-wielkie dzieło sztuki sprawiło, że szeroko pojęty artyzm zyskał jeszcze jedną, wspaniałą kategorię.

Motyl może nas zachwycić również swym tułowiem, nie tylko dużymi, barwnymi skrzydłami.

Makrofotografia to sztuka natury

Tajemnicą makrofotografii jest to, że nie próbuje ona tworzyć lub zmieniać rzeczywistości według swoich zasad. Nie ma tutaj miejsca na iluzję i fotomontaże — to natura jest artystką, której pracę może uchwycić fotograf. Fantastyczne kształty roślin, owadów, a w niektórych przypadkach nawet bakterii to estetyczny wymiar, który istniał od zawsze, ale człowiek nie miał do niego dostępu. Nowe technologie pozwoliły zachwycić tym nieznanym światem, który wydaje się nieustannie tańczyć. Wystarczy spojrzeć na powiększone zdjęcia kwiatów — każdy najmniejszy element jest w nich odrębnym dziełem sztuki.

Pszczoła zbierająca pyłek z kwiatu.

Możliwości makrofotografii sprawiły, że obrazy wykonane w taki sposób coraz częściej zdobią salony, kuchnie czy sypialnie nowoczesnych mieszkań. Dla wielu osób jest to nietypowe połączenie dwóch światów — tego odwiecznego i tajemniczego z modernistyczną wizją nowej rzeczywistości. Oczywiście, takie fotografie mogą być dodatkowo upiększane — część z nich wykonuje się np. wyłącznie w kolorach czarnym i białym.

Ten kontrast stylistyczny może ożywić industrialne powierzchni. Makrofotografia zadziwia bowiem kontrastem, przewrotnością formy i grą kolorów, które wynikają z odwiecznych tajemnic natury. Dlatego też obrazy i plakaty przedstawiające przekroje roślin, portrety owadów czy ze świata mikrofotografii bakterie i wirusy pod mikroskopem, to coś wzniosłego i szalonego zarazem. Taką sztukę docenią zarówno jej miłośnicy, jak i po prostu ludzie wrażliwi na piękno tego świata.

Jeden obraz może bez problemu wnieść zupełnie nową energię do danego pomieszczenia. Mowa przecież o zdjęciach artystycznych, a więc mających w sobie elementarną cząstkę magii. Zaprojektowanie w swoim domu takiej galerii sztuki z pewnością będzie pretekstem do wielu ciekawych rozmów.

Zachęcamy do dalszej lektury naszej strony, gdzie znajdziesz wiele innych interesujących artykułów z różnych dziedzin. Możesz przeczytać artykuł o ciekawostkach dotyczących kolorów, artykuł o budowie mikroskopu oraz artykuł o pięciu ciekawych typach mikroskopu. Ponadto, zapraszamy do zapoznania się z naszą kolekcją zdjęć dalekiego kosmosu, która z pewnością zainspiruje każdego miłośnika astronomii. Dziękujemy za odwiedzenie naszej strony i życzymy przyjemnej lektury!